Η άσηπτη ή ισχαιμική νέκρωση της μηριαίας κεφαλής είναι μια πάθηση στην οποία διακόπτεται η φυσιολογική αιμάτωση της κεφαλής του μηριαίου οστού. Η κεφαλή του μηριαίου είναι το ανώτερο τμήμα του μηριαίου οστού, έχει αρθρικό χόνδρο και αποτελεί τμήμα της άρθρωσης του ισχίου (γοφός). Τα οστά όπως και κάθε ιστός στο σώμα χρειάζονται αιματική ροή για την επιβίωση τους, συνεπώς η παρατεταμένη και εκτεταμένη διακοπή της ροής μπορεί να οδηγήσει σε νέκρωση του οστού, διαταραχή της φυσιολογικού σχήματος της μηριαίας κεφαλής με αποτέλεσμα την βλάβη στον αρθρικό χόνδρο και ουσιαστικά γρήγορη καταστροφή της άρθρωσης με αποτέλεσμα σημαντική αρθρίτιδα.
Η άσηπτη-ισχαιμική νέκρωση μπορεί να εμφανιστεί σε πολλά οστά και σημεία του σκελετού, αλλά παρουσιάζεται συχνότερα στο μηριαίο. Μπορεί να επηρεάσει το ένα ή και τα δύο ισχία, είναι αρκετά πιο συχνή στους άντρες μεταξύ 40-65 ετών και εξελίσσεται σταδιακά για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η διάρκεια της πάθησης από την αρχική νέκρωση μέχρι την σταθεροποίηση και επαναγγείωση ή κατάρρευση της κεφαλής, μπορεί να είναι από πολλούς μήνες και μέχρι πάνω από έτος. Αν δεν διαγνωστεί έγκαιρα και δεν αντιμετωπιστεί κατάλληλα, θα  οδηγήσει σε χειρουργική επέμβαση αντικατάστασης του ισχίου.

Αιτίες και Παράγοντες Κινδύνου

     Η ισχαιμική νέκρωση δεν έχει σαφή αιτιολογία και πολλές φορές είναι ιδιοπαθής αλλά συχνά συσχετίζεται με παθήσεις και καταστάσεις που μειώνουν τη ροή του αίματος στην κεφαλή του μηριαίου οστού.  Αυτές περιλαμβάνουν:
Τραυματισμούς – κατάγματα ή εξαρθρώσεις του ισχίου που τραυματίζουν τα αιμοφόρα αγγεία.
Χρόνια χρήση κορτικοστεροειδών – Προκαλεί βλάβες στα οστά και στα αιμοφόρα αγγεία.
Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ – Προκαλεί βλάβες στα αιμοφόρα αγγεία και μειώνει την οστική πυκνότητα.
Παθήσεις όπως δρεπανοκυτταρική αναιμία, λύκος, σακχαρώδης διαβήτης, μυελουπερπλαστικές διαταραχές, νόσος Gaucher, νόσος Caisson, αγγειίτιδες και παθήσεις με αυξημένο κίνδυνο για εμβολή και θρόμβωση.
Θεραπεία με ακτινοβολία ή χημειοθεραπεία – Επηρεάζει την αιμάτωση των οστών.

Συμπτώματα

     Τα συμπτώματα συνήθως αναπτύσσονται σταδιακά και περιλαμβάνουν:
Πόνο στο ισχίο, αρχικά ήπιο, αμβλύ με βαθιά εντόπιση αλλά με σταδιακή επιδείνωση κατά την φόρτιση – ορθοστασία και βάδιση – με αποτέλεσμα την χωλότητα στην βάδιση χωρίς πατερίτσες. Ο πόνος μπορεί να υπάρχει από αρκετούς μήνες ως και έτος, μέχρι η νόσος να προχωρήσει τόσο ώστε οι ενοχλήσεις να γίνουν πολύ έντονες.   
Πόνο στη βουβωνική χώρα, που ακτινοβολεί στον μηρό.
Δυσκαμψία και περιορισμένη κινητικότητα.
Πόνο σε κατάσταση ηρεμίας, σε προχωρημένα στάδια λόγω  της σημαντικής αρθρίτιδας.

Διάγνωση

Η διάγνωση γίνεται με το ιστορικό, τον κλινικό και απεικονιστικό έλεγχο.
Οι ακτινογραφίες αρχικά δεν βοηθούν και θα αναδείξουν τις χαρακτηριστικές οστικές βλάβες μόνο στα προχωρημένα στάδια.
Η μαγνητική τομογραφία θα ανιχνεύσει την πάθηση στα αρχικά στάδια καθώς και την έκταση και το στάδιο της. Επίσης θα χρησιμοποιηθεί για την παρακολούθηση.
Η αξονική τομογραφία χρησιμοποιείται για τον έλεγχο της δομικής επάρκειας του μηριαίου.

Θεραπεία

Η θεραπεία εξαρτάται κυρίως από στο στάδιο της νόσου το οποίο καθορίζεται από την έκταση του οστικού οιδήματος, την έκταση και το χαρακτήρα των βλαβών στην μηριαία κεφαλή καθώς και το γεγονός ότι η φυσική πορεία της νόσου είναι πολλοί μήνες.
Η συντηρητική θεραπεία με παυσίπονα, αποφυγή βάρους-φόρτισης, βάδιση με πατερίτσες ή και διφωσφονικά έχει νόημα στα πολύ αρχικά στάδια. Απαιτεί μακροχρόνια παρακολούθηση και συμμόρφωση στην αποφόρτιση στον ασθενή. 
Η χειρουργική θεραπεία με αποσυμπίεση του μυελού των οστών και οστικό μόσχευμα είναι η θεραπεία επιλογής στα στάδια με ακέραιη μηριαία κεφαλή στα αρχικά στάδια. Η επέμβαση έχει στόχο να διαφυλάξει την μηριαία κεφαλή απο την κατάρρευση και να αποφύγει την επακόλουθη αρθρίτιδα του ισχίου. Συγκεκριμένα γίνεται προσπάθεια με μικρούς τρυπανισμούς ώστε να μειωθεί η αυξημένη ενδοοστική πίεση, οδηγώντας σε βελτίωση της αιμάτωσης, ενώ το υγιές αυτόλογο μόσχευμα (οστό από το σώμα του ασθενή) βοηθά στην υποστήριξη του αρθρικού χόνδρου και την αποφυγή κατάρρευσης του. Στα προχωρημένα στάδια της νόσου ή σε στάδιο με εκτεταμένες μη επιδιορθώσιμες βλάβες, η επέμβαση αποσυμπίεσης έχει πολύ χαμηλά ποσοστά επιτυχίας και δεν διενεργείται. Η ολική αρθροπλαστική ισχίου τότε είναι η επέμβαση επιλογής για ανώδυνη και πλήρη λειτουργικότητα του ισχίου. 

Συμπέρασμα

     Η άσηπτη νέκρωση του ισχίου είναι μια σοβαρή πάθηση που απαιτεί έγκαιρη διάγνωση. Πόνος στο ισχίο, ακόμη και ήπιος που όμως επιμένει, απαιτεί ορθοπαιδική εκτίμηση διότι η πρώιμη διάγνωση και θεραπεία μπορεί να καθυστερήσει την εξέλιξη ή να προσφέρει την δυνατότητα επέμβασης που θα σώσει την φυσιολογική άρθρωση του ισχίου. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στους νέους ασθενείς, όπου η αντικατάσταση του ισχίου δεν είναι επιθυμητή. Σε προχωρημένα στάδια, η ολική αντικατάσταση του ισχίου προσφέρει μια εξαιρετική λύση για πλήρη αποκατάσταση της λειτουργικότητας.