Τα πέλματα των ποδιών αποτελούν εξαιρετικά ανθεκτικές και προσαρμοστικές δομές του ποδιού. Υφίστανται σημαντική πίεση καθημερινά και εξαιρετικά μεγάλα φορτία σε αθλητικές δραστηριότητες καθώς δέχονται το βάρος του σώματός μας και υποστηρίζουν την κίνηση. Ωστόσο, αυτή η συνεχής πίεση μπορεί να οδηγήσει σε διάφορες παθήσεις του πέλματος που προκαλούν συμπτώματα και επηρεάζουν την κινητικότητα. Η σημασία του πέλματος φαίνεται καθώς εκδηλώνεται άμεσα και έντονα σε ότι το επηρεάζει, ακόμη και ένα μικρό πετραδάκι στο πέλμα μας είναι ανυπόφορο. Μη φυσιολογική βάδιση λόγω παθήσεων του πέλματος πιθανώς να επηρεάσει άλλες αρθρώσεις του ποδιού ή το γόνατο, το ισχίο και να προκαλέσει ενοχλήσεις στην μέση. Η λειτουργία του δέρματος του πέλματος είναι εξαιρετικά δύσκολο να αντικατασταθεί από οποιοδήποτε άλλο ιστό στο σώμα, κάτι πολύ έντονα εμφανές σε έλκη του ποδιού τα οποία απαιτούν εβδομάδες και μήνες θεραπείας ενώ οι εκτεταμένοι τραυματισμοί μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και σε ακρωτηριασμό. Αναφέρονται παρακάτω οι συνηθέστερες παθήσεις του πέλματος.

Πελματιαία απονευρωσίτιδα : χαρακτηριστικός οξύς πόνο στη φτέρνα, με μερικές φορές ασαφή εντόπιση, εντονότερος ιδιαίτερα το πρωί ή μετά από παρατεταμένη ανάπαυση. Εμφανίζεται όταν η πελματιαία απονεύρωση, μια παχιά λωρίδα ιστού που εκτείνεται κατά μήκος του πέλματος, φλεγμαίνει λόγω υπερβολικής χρήσης, ακατάλληλων υποδημάτων ή δραστηριοτήτων υψηλής έντασης όπως το τρέξιμο. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν έντονο πόνο που μπορεί να υποχωρεί με την κίνηση αλλά να επιδεινώνεται μετά από παρατεταμένη ορθοστασία. Η θεραπεία συνήθως περιλαμβάνει ανάπαυση, ασκήσεις διατάσεων, υποστηρικτικά παπούτσια και ορθοτικά. Σε πιο ανθεκτικές στην θεραπεία περιπτώσεις, μπορεί να συστηθεί φυσικοθεραπεία ή ενέσεις κορτικοστεροειδών.

Μεταταρσαλγία : είναι ο πόνος στο πρόσθιο τμήμα του πέλματος του ποδιού. Δεν αποτελεί πάθηση αλλά είναι σύμπτωμα που προκύπτει από την ύπαρξη κάποιας υποκείμενης διαταραχής του ποδιού. Συχνοί λόγοι μεταταρσαλγίας είναι το κότσι, το νεύρωμα Morton τα κατάγματα κοπώσεως. Εμφανίζεται μετά από παρατεταμένες δραστηριότητες, υψηλής έντασης ή απλά από καινούργια ακατάλληλα παπούτσια. Τα συμπτώματα μπορεί επίσης να περιλαμβάνουν αίσθηση καψίματος ή την αίσθηση ότι υπάρχει κάτι στο παπούτσι. Η ανάπαυση και τα κατάλληλα υποδήματα ή ορθοτικά μπορούν να ανακουφίσουν προσωρινά την ενόχληση, αλλά η αντιμετώπιση της υποκείμενης αιτίας είναι η ουσιαστική θεραπεία, η οποία αποτρέπει την επανεμφάνιση.

Πελματιαία ινωμάτωση : πρόκειται για τον πιο συχνό καλοήθη όγκο της πελματιαίας απονεύρωσης λόγω υπερπλασίας μυοινοβλαστών. Η υπερπλασία δημιουργεί πάχυνση ή διογκώσεις-οζίδια στην πορεία της απονεύρωσης. Συχνά χωρίς συμπτώματα, μερικές φορές υπάρχει πόνος στα οζίδια, σπανιότερα παρατηρούνται ρικνώσεις στο δέρμα και τα δάκτυλα.
Η διάγνωση γίνεται με κλινική εξέταση, μαγνητική τομογραφία ή υπέρηχο.
Απαιτεί παρακολούθηση και συμπτωματική αντιμετώπιση, ενώ οι πιο ευμεγέθεις, συμπτωματικές εντοπίσεις που διαταράσσουν την βάδιση και ορθοστασία, αφαίρεση με συνοδό ακτινοθεραπεία. Το ποσοστό υποτροπής δυστυχώς είναι υψηλό, αλλά η κακοήθης εξαλλαγή ευτυχώς σπάνια.  

Άκανθα – οστικές προεξοχές της πτέρνας: είναι η ανάπτυξη μη φυσιολογικού οστού  στην πτέρνα οι οποίες συχνά συνοδεύουν την πελματιαία απονευρωσίτιδα ή την καταφυτική τενοντοπάθεια του αχίλλειου τένοντα. Προκύπτουν από μακροχρόνια καταπόνηση και μικροτραυματισμούς του ποδιού. Οι οστικές προεξοχές είναι συνήθως ασυμπτωματικές, μπορεί όμως να συμμετέχουν στον χρόνιο πόνο ή φλεγμονή στις παραπάνω παθήσεις. Η θεραπεία είναι ουσιαστικά των παραπάνω παθήσεων ενώ η χειρουργική επέμβαση για πιθανή αφαίρεση επιλέγεται σε περιπτώσεις ανθεκτικές στην παρατεταμένη συντηρητική αγωγή της καταφυτικής τενοντοπάθειας του αχίλλειου.

Τύλοι – κάλοι : είναι ένα ακόμα συχνό πρόβλημα, που προκαλούνται από επαναλαμβανόμενη πίεση ή τριβή. Οι κάλοι είναι παχιά, σκληρυμένα τμήματα δέρματος, συχνά ανώδυνα, που σχηματίζονται στις φτέρνες ή στα πέλματα. Αναπτύσσονται καθώς το δέρμα προστατεύεται από υπερβολική πίεση, συχνά από στενά παπούτσια ή μη φυσιολογική εμβιομηχανική του ποδιού, δηλαδή μη φυσιολογική λειτουργία και κατανομή των σωματικών φορτίων. Η θεραπεία για τις απλές περιπτώσεις, περιλαμβάνει τη χρήση κατάλληλων παπουτσιών και προσεκτική αφαίρεση του σκληρού δέρματος από ποδολόγους. Σε κάποιες συγκεκριμένες εντοπίσεις οι οποίες υποδηλώνουν υποκείμενη παθολογία του ποδιού συνίσταται ορθοπαιδική εκτίμηση. Σε ασθενείς με διαβήτη, περιφερική αγγειοπάθεια, περιφερική νευροπάθεια απαιτείται εξαιρετική προσοχή στην εκτίμηση και αντιμετώπιση.  

Πόδι του αθλητή : είναι μια μυκητιασική λοίμωξη, συχνά σε αθλητές λόγω των ιδρωμένων παπουτσιών ( υγρασία και αυξημένη θερμοκρασία). Εμφανίζεται ως φαγούρα, ερυθρότητα ή ξεφλούδισμα του δέρματος, συχνά ανάμεσα στα δάχτυλα ή στα πέλματα. Αν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να εξαπλωθεί ή να οδηγήσει σε βακτηριακές λοιμώξεις. Χρήζει εκτίμησης από δερματολόγο. Συχνά οι αντιμυκητιασικές κρέμες είναι αποτελεσματικές. Η πρόληψη είναι σημαντική, διατηρώντας τα πόδια στεγνά, φορώντας διαπνέοντα υποδήματα.

     Η πρόληψη των παθήσεων του πέλματος απαιτεί προληπτική φροντίδα. Για παρατεταμένη ορθοστασία ή βαριές σωματικές εργασίες ή αθλητικές δραστηριότητες επιλέγονται παπούτσια με τα κατάλληλα χαρακτηριστικά για τον κάθε τύπο ποδιού, ειδικά για τα πόδια που παρουσιάζουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά πιθανώς να χρειαστούν και ορθοτικά. Υποκείμενη οστική παθολογία του ποδιού καθώς και βαριές βλάβες του πέλματος απαιτούν ορθοπαιδική εκτίμηση και αντιμετώπιση.