Το ρευματοειδές πόδι είναι μια επιπλοκή των ρευματολογικών νοσημάτων αλλά κυρίως της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, μιας χρόνιας αυτοάνοσης ρευματολογικής νόσου που επηρεάζει κυρίως τις αρθρώσεις. To ανοσοποιητικό σύστημα ¨επιτίθεται¨ στους υγιείς ιστούς των αρθρώσεων, οδηγώντας σε φλεγμονή, πόνο και σε μερικές περιπτώσεις σε σταδιακή παραμόρφωση λόγω της διάβρωσης των οστών. Η ρευματοειδής αρθρίτιδα επηρεάζει κυρίως τα χέρια, τα γόνατα και τους καρπούς όμως τα πόδια επίσης πλήττονται πολύ συχνά (90%). Μερικές φορές οι ενοχλήσεις στα πόδια θα είναι από τα πρώτα συμπτώματα εκδήλωσης της νόσου, ενώ άλλοτε τα συμπτώματα από τα πόδια θα καθυστερήσουν ως και χρόνια. Το ρευματοειδές πόδι μπορεί να προκαλέσει σημαντική αναπηρία, επηρεάζοντας την ικανότητα ενός ατόμου να περπατά, να στέκεται και να εκτελεί καθημερινές δραστηριότητες. Η έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων και η αναζήτηση άμεσης ιατρικής φροντίδας είναι κρίσιμες για τη διαχείριση της κατάστασης.

Αιτίες

     Η ανάπτυξη του ρευματοειδούς ποδιού οφείλεται στην ίδια αυτοάνοση διαδικασία που προκαλεί τη ρευματοειδή αρθρίτιδα. Το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος επιτίθεται λανθασμένα στους ιστούς των αρθρώσεων, οδηγώντας σε φλεγμονή και βλάβη. Στα πόδια, αυτή η φλεγμονή μπορεί να επηρεάσει διάφορες αρθρώσεις, όπως τα δάκτυλα, το μέσο πόδι και τον αστράγαλο.

Η φλεγμονή μπορεί να προκαλέσει πρήξιμο, πόνο και δυσκαμψία στις αρθρώσεις των ποδιών. Με την πάροδο του χρόνου, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε βλάβη των αρθρώσεων, παραμορφώσεις και αλλαγές στη δομή του ποδιού. Οι τένοντες και οι σύνδεσμοι γύρω από τις αρθρώσεις μπορεί επίσης να επηρεαστούν, προκαλώντας αστάθεια και ανώμαλη λειτουργία του ποδιού. Τα οστά παρουσιάζουν οστεοπενία με αποτέλεσμα κατάγματα κοπώσεως . Ο συνδυασμός φλεγμονής, βλάβης αρθρώσεων και προβλημάτων των τενόντων μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη ειδικών παραμορφώσεων όπως σφυροδακτυλία, τύλους (κάλους) και πλατυποδία.

Συμπτώματα

     Τα συμπτώματα είναι παρόμοια με αυτά της ρευματοειδούς αρθρίτιδας σε άλλα μέρη του σώματος αλλά μπορεί να διαφέρουν σε σοβαρότητα. Τα κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Πόνο: Συνεχής πόνος στα πόδια, συγκεκριμένα στα δάχτυλα, στην ποδική καμάρα και στην πτέρνα, ειδικά κατά ή μετά την βάδιση σε ανώμαλες, με κλίση επιφάνειες , παρατεταμένη ορθοστασία, χρήση ακατάλληλων υποδημάτων 
• Οίδημα: Πρήξιμο στις αρθρώσεις των ποδιών, που μπορεί να είναι πιο εμφανές το πρωί ή μετά από παρατεταμένη όρθια θέση ή περπάτημα.
• Δυσκαμψία: Δυσκαμψία στα πόδια, κυρίως μετά από περιόδους ξεκούρασης. Η δυσκαμψία επιδεινώνεται χωρίς αντιμετώπιση της νόσου και με την σταδιακή επιδείνωση των παραμορφώσεων.
• Παραμορφώσεις: Ανάπτυξη παραμορφώσεων στο πόδι όπως σφυροδακτυλία, κότσι, ρευματοειδείς όζοι, πλατυποδία, έξω στροφή του ποδιού, εξοστώσεις και υπεξαρθήματα.
• Βλάβες στο δέρμα και τα νύχια: ο συνδυασμός των βλαβών στα αγγεία, των παραμορφώσεων στο πόδι και τα δάκτυλα καθώς και τα σημεία πίεσης λόγω της δυσκαμψίας μπορούν να οδηγήσουν σε τύλους ( κάλοι), έλκη και άλλες δερματολογικές βλάβες. 
• Δυσκολία στο Περπάτημα: Δυσκολία στο περπάτημα ή στην ορθοστασία για μεγάλο χρονικό διάστημα λόγω πόνου, δυσκαμψίας ή παραμορφώσεων.
• Θερμότητα και Ερυθρότητα: Τα πόδια μπορεί να είναι ζεστά στην αφή και  ερυθρότητα μπορεί να εμφανιστεί στις περιοχές φλεγμονής.

Όλα τα παραπάνω μπορούν επίσης να προκαλέσουν αλλαγές στη βάδιση και ενοχλήσεις και από άλλες αρθρώσεις καθώς ασυνείδητα γίνεται προσπάθεια προσαρμογής της βάδισης για να αποφευχθεί ο πόνος και οι ενοχλήσεις.

Διάγνωση

     Η διάγνωση περιλαμβάνει έναν συνδυασμό κλινικής εξέτασης, ιατρικού ιστορικού και εξετάσεων απεικόνισης. Οι ακτινογραφίες, οι υπέρηχοι και η μαγνητική τομογραφία μπορεί να χρησιμοποιηθούν για να αξιολογηθεί η έκταση της βλάβης και της φλεγμονής στις αρθρώσεις του ποδιού. Οι αιματολογικές εξετάσεις πραγματοποιούνται συχνά για να ελεγχθούν τα επίπεδα των ρευματοειδών παραμέτρων. Αυτές οι εξετάσεις βοηθούν στην επιβεβαίωση της διάγνωσης και παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες για την δραστηριότητα της νόσου.

Θεραπεία και Διαχείριση

Ριζική θεραπεία για την ρευματοειδή αρθρίτιδα ή το ρευματοειδές πόδι δεν υπάρχει αλλά η κατάσταση είναι διαχειρίσιμη με έναν συνδυασμό ιατρικών θεραπειών και αλλαγών στον τρόπο ζωής. Οι κύριοι στόχοι της θεραπείας είναι η μείωση της φλεγμονής, η ανακούφιση του πόνου και η αποφυγή περαιτέρω βλάβης στις αρθρώσεις.

Γενική διαχείριση: το ρευματοειδές πόδι όπως και το διαβητικό πόδι απαιτεί προσεκτικό έλεγχο και φροντίδα από τον ίδιο τον ασθενή και τον θεράποντα ιατρό για την αποφυγή επιπλοκών. 

Διαχείριση εξάρσεων της νόσου: τις περιόδους συμπτωματικής έξαρσης της νόσου είναι αναμενόμενος, εκτός από την φαρμακευτική διαχείριση, ο περιορισμός ορθοστασίας και δραστηριοτήτων με φόρτιση.

Φάρμακα: Τα φάρμακα τροποποίησης της νόσου και οι βιολογικοί παράγοντες χρησιμοποιούνται συνήθως για τον έλεγχο της φλεγμονής και την επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου. Οι σύγχρονες θεραπείες έχουν μειώσει σημαντικά τα συμπτώματα και τις παραμορφωτικές βλάβες στις αρθρώσεις. 

Ορθοτικά: Προσαρμοσμένα ορθοτικά πέλματα σε συνδυασμό με κατάλληλα υποδήματα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να υποστηρίξουν τα πόδια, να ανακουφίσουν τον πόνο, να βελτιώσουν τη λειτουργικότητα και να επιβραδύνουν παραμορφώσεις.

Χειρουργική αντιμετώπιση: Σε σοβαρές περιπτώσεις ή σταδιακή εξέλιξη, μπορεί να συστηθούν χειρουργικές επεμβάσεις για την πρόληψη περαιτέρω επιδείνωσης ή για την αποκατάσταση των παραμορφώσεων του ποδιού και των αρθρώσεων με εκτεταμένες βλάβες.

Συμπέρασμα

     Το ρευματοειδές πόδι είναι μια συνηθισμένη, αλλά συχνά παραμελημένη επιπλοκή της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Αν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να προκαλέσει σοβαρή αναπηρία και να επηρεάσει τις καθημερινές δραστηριότητες. Η πρώιμη διάγνωση και η παρέμβαση είναι ουσιώδης για τη διαχείριση της κατάστασης και την αποφυγή περαιτέρω βλάβης. Με την κατάλληλη θεραπεία, οι ασθενείς με ρευματοειδές πόδι μπορούν να ζήσουν ενεργά και να διαχειριστούν αποτελεσματικά τα συμπτώματα της νόσου.