Η οστεοπόρωση είναι χρόνια πάθηση που χαρακτηρίζεται από την προοδευτική μείωση της πυκνότητας, διαταραχή της μικροαρχιτεκτονικής και της δομικής επάρκειας των οστών, με αποτέλεσμα την μειωμένη ανθεκτικότητα στην καθημερινή καταπόνηση ή σε τραυματισμούς και τον σημαντικά αυξημένο κίνδυνο για κατάγματα σπονδυλικής στήλης, ισχίου, κερκίδας κα.
Παράγοντες κινδύνου για οστεοπόρωση είναι η προχωρημένη ηλικία, το γυναικείο φύλο, το οικογενειακό ιστορικό, η εμμηνόπαυση, η μειωμένη κορυφαία οστική μάζα, ο αυξημένος ρυθμός οστικής απώλειας λόγω κάποιων παθήσεων ή φαρμάκων, η μειωμένη πρόσληψη ή απορρόφηση βιταμίνης D, το κάπνισμα και η έλλειψη άσκησης.
Η οστεοπόρωση είναι σιωπηλή νόσος, καθώς δεν εμφανίζει συμπτώματα για μεγάλο χρονικό διάστημα, ενώ συχνά η πρώτη εκδήλωση είναι κάποιο κάταγμα. Κλινικά μπορεί να υπάρχουν ήπιοι πόνοι στην σπονδυλική στήλη και προοδευτική κύφωση – απώλεια ύψους. Στο προχωρημένο στάδιο της νόσου, τα οστά έχουν μειωμένη αντοχή και καθημερινές δραστηριότητες μπορούν να προκαλέσουν κάταγμα σε κάποιο σπόνδυλο, ενώ μια πτώση μπορεί να έχει αποτέλεσμα κάταγμα στο ισχίο, στον καρπό καθώς και σε άλλα οστά. Τα κατάγματα ισχίου και σπονδυλικής στήλης έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία και την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Η διάγνωση της οστεοπόρωσης γίνεται με κλινικό έλεγχο και λεπτομερές ιστορικό για ανίχνευση παραγόντων οστεοπόρωσης, απεικονιστικό έλεγχο με μέτρηση οστικής πυκνότητας, ενώ είναι απαραίτητες συγκεκριμένες εξετάσεις αίματος-οστικό προφίλ.
Η μέτρηση της οστικής πυκνότητας πρέπει να γίνεται σε όλες τις γυναίκες άνω των 65 ετών, αλλά και σε γυναίκες και άντρες κάτω των 65 ετών που έχουν υποστεί κάποιο κάταγμα ή έχουν παράγοντες κινδύνου για οστεοπόρωση. Συχνά στο στάδιο της οστεοπενίας πρίν την οστεοπόρωση διενεργείται έλεγχος κινδύνου κατάγματος με τον αλγόριθμο FRAX.
Η πρόληψη της οστεοπόρωσης, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει τη σωστή δίαιτα για την επαρκή πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D, την κατάλληλη σωματική άσκηση και την αποφυγή επιβαρυντικών παραγόντων.Μια ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε ασβέστιο (π.χ. γαλακτοκομικά, πράσινα φυλλώδη λαχανικά) και η τακτική φυσική δραστηριότητα μπορούν να ενισχύσουν τη δύναμη των οστών από νεαρή ηλικία. Για τους ηλικιωμένους οι στρατηγικές πρόληψης πτώσεων , όπως η αφαίρεση κινδύνων από το σπίτι, η χρήση βοηθητικών συσκευών και η βελτίωση της ισορροπίας μέσω ασκήσεων όπως το tai chi, είναι επίσης σημαντικές.
Η παρακολούθηση και θεραπεία της οστεοπόρωσης είναι πολύ σημαντική για την πρόληψη των καταγμάτων και των επιπλοκών τους. Η θεραπεία βασίζεται σε φάρμακα που στόχο έχουν να σταματήσουν ή να αντιστρέψουν την απώλεια οστικής μάζας, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος καταγμάτων και οι επιπλοκές τους. .
Τα διφωσφονικά, όπως η αλενδρονάτη, ρισενδρονάτη ή το ζολεδρονικό οξύ, χρησιμοποιούνται συχνά ως αρχική αγωγή για να επιβραδύνουν την απορρόφηση των οστών και να βελτιώσουν την πυκνότητα. Σε ασθενείς με σημαντικό καταγματικό κίνδυνο ( FRAX score ) η θεραπεία ξεκινά απο το στάδιο της οστεοπενίας. Η δενοσουμάμπη, ένα μονοκλωνικό αντίσωμα, προσφέρει επιπλέον αναβολική δράση αυξάνοντας την οστική πυκνότητα. Η φαρμακευτική αγωγή της οστεοπόρωσης με διάφορα νέα φάρμακα εξελίσσεται και παραμετροποιείται συνέχεια. Η επιλογή του κατάλληλου φάρμακου απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή, η συμμόρφωση στην αγωγή και παρακολούθηση ακόμη περισσότερη. Τα συμπληρώματα ασβεστίου και βιταμίνης D πρέπει να λαμβάνονται σχεδόν πάντα απο τους ασθενείς υπο αντιοστεοπορωτική αγωγή. Οι ασκήσεις φόρτισης βάρους, όπως το περπάτημα ή η προπόνηση με αντιστάσεις και βάρη προσαρμόζονται διαφορετικά στον κάθε ασθενή. Η αγωγή για την οστεοπόρωση είναι μακροχρόνια και δεν θεραπεύει μόνιμα τα οστά συνεπώς απαιτείται παρακολούθηση. Η έλεγχος και η επιτυχία της θεραπείας επιβεβαιώνεται στις βελτιωμένες εξετάσεις οστικής πυκνότητας και φυσικά στην απουσία κατάγματος ή νέου κατάγματος. Η διάρκεια της θεραπείας εξαρτάται απο την αγωγή και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε ασθενή.
Συμπερασματικά η οστεοπόρωση είναι πολύ συχνή, δεν εμφανίζει συμπτώματα και απαιτεί πρόληψη και επαρκή θεραπεία οταν χρειάζεται για να προληφθούν τα κατάγματα και οι επιπλοκές τους.
