Τα κατάγματα του ποδιού και του ποδοκνημικής μπορεί να προκληθούν από κακώσεις χαμηλής ενέργειας με δυνατότητα συντηρητικής αντιμετώπισης αλλά και από σημαντικό τραυματισμό υψηλής ενέργειας όπως στον αθλητισμό, σε τροχαία ατυχήματα, σε πτώσεις από ύψος, με αποτέλεσμα περίπλοκα κατάγματα που απαιτούν χειρουργική επέμβαση για σωστή επούλωση και αποκατάσταση της λειτουργικότητας.
Η χειρουργική αντιμετώπιση είναι απαραίτητη όταν το κάταγμα είναι μετατοπισμένο-παρεκτοπισμένο, ανοικτό (αποτελεί επείγουσα ορθοπαιδική εκτίμηση και αντιμετώπιση), όταν συνυπάρχουν σημαντικές κακώσεις μυών, τενόντων, συνδέσμων καθώς και σε όλες τις περιπτώσεις όπου η επούλωση των οστών σε λάθος θέση θα επηρεάσει τη σταθερότητα και λειτουργικότητα του ποδιού-ποδοκνημικής και θα οδηγήσει σε μακροχρόνιες δυσμενείς επιπλοκές.

Ενδείξεις για Χειρουργική Αντιμετώπιση Καταγμάτων Ποδιού και Ποδοκνημικής

     Το πόδι και η ποδοκνημική άρθρωση δέχονται πολύ μεγάλα φορτία σε μικρή επιφάνεια, οπότε ακόμη και μικρές αποκλίσεις από την φυσιολογική λειτουργία του ποδιού οδηγούν σε ανυπόφορα συμπτώματα στην καθημερινότητα. Συνεπώς τα κατάγματα ποδιού και ποδοκνημικής απαιτούν σημαντική εμπειρία στον κλινικό και απεικονιστικό έλεγχο
για την επιλογή της συντηρητικής αγωγής αν είναι εφικτό ή τον σχεδιασμό και εκτέλεση της χειρουργικής αντιμετώπισης.

    Η χειρουργική θεραπεία συνιστάται όταν:
– Το κάταγμα είναι σημαντικά μετατοπισμένο και εκτός αποδεκτής ευθυγράμμισης.
– Επηρεάζει τις αρθρικές επιφάνειες, αυξάνοντας τον κίνδυνο πρώιμης αρθρίτιδας.( τα σημαντικά κατάγματα αρθρώσεων έχουν σχεδόν      
  πάντα ένδειξη για επέμβαση)
– Είναι ασταθές και επηρεάζει τη δυνατότητα στήριξης βάρους.
– Δεν επουλώνεται σωστά με συντηρητικές θεραπείες όπως νάρθηκας ή γύψος.
– Υπάρχουν και άλλες συνοδές βλάβες άλλων παρακείμενων ιστών.
– Η χειρουργική αγωγή θα προσφέρει πολύ καλύτερο αποτέλεσμα από την συντηρητική.
– Ο ασθενής δεν μπορεί να ακολουθήσει την συντηρητική αγωγή λόγω άλλων παθήσεων

Συχνά κατάγματα που απαιτούν χειρουργική επέμβαση περιλαμβάνουν:
Κατάγματα ποδοκνημικής (έξω σφυρού, έσω σφυρού, αμφισφύρια και τρισφύρια κατάγματα).
Κατάγματα μεταταρσίων, ειδικά τα κατάγματα του 1^ου μεταταρσίου.
Κατάγματα πτέρνας, με συμμετοχή της υπαστραγαλικής άρθρωσης.
Κατάγματα Lisfranc, που επηρεάζουν το μέσο πόδι.
Κατάγματα αστραγάλου, κυβοειδούς και σκαφοειδούς, που μπορεί να επηρεάσουν την λειτουργία και κινητικότητα του μέσου ποδιού.

Περιγραφή της Χειρουργικής Διαδικασίας

Η χειρουργική προσέγγιση εξαρτάται από τον τύπο και την τοποθεσία του κατάγματος. Οι επεμβάσεις μπορεί να περιλαμβάνουν:
Ανοιχτή ανάταξη και εσωτερική οστεοσύνθεση (ORIF): Εκτελείται προσπέλαση μέσω τομής και επανατοποθέτηση των οστών στη σωστή ευθυγράμμιση και σταθεροποίηση με πλάκες και βίδες.
Εξωτερική οστεοσύνθεση – πλαίσιο Ilizarov: Σε σοβαρά κατάγματα, ένα εξωτερικό πλαίσιο χρησιμοποιείται για τη σταθεροποίηση των οστών κατά την επούλωση είτε σαν αρχική αντιμετώπιση είτε σαν οριστική θεραπεία.

Η επέμβαση πραγματοποιείται υπό γενική ή περιοχική(ραχιαία)αναισθησία. Μετά την επέμβαση, το πόδι ή ο αστράγαλος συνήθως θα τοποθετηθεί σε γύψο ή ειδικό νάρθηκα για προστασία της επέμβασης μέχρι το στάδιο της φόρτισης με ασφάλεια.
Συνήθως θα απαιτηθεί μικρή νοσηλεία μέχρι το εξιτήριο με ασφάλεια. Ο ασθενής στην πλειοψηφία των περιπτώσεων θα χρειαστεί πατερίτσες ή άλλα βοηθήματα ώστε να μετακινείται χωρίς βάρος στο χειρουργημένο πόδι.
Λόγω της πολύ πιθανής ακινητοποίησης είναι απαραίτητη η λήψη αντιπηκτικών.
Η συνεργασία του ασθενή είναι απολύτως αναγκαία για το βέλτιστο αποτέλεσμα.

Αποκατάσταση και Ανάρρωση

     Ο χρόνος ανάρρωσης καθώς και το τελικό αποτέλεσμα εξαρτάται από την σοβαρότητα του κατάγματος, την γενική κατάσταση του ασθενή, την χειρουργική τεχνική που χρησιμοποιήθηκε και την φυσικοθεραπευτική αποκατάσταση με την συνεργασία του ασθενή. Τα βασικά στάδια της ανάρρωσης περιλαμβάνουν:

Αρχική ακινητοποίηση: Μπορεί να απαιτηθεί αποφυγή φόρτισης του ποδιού για αρκετές εβδομάδες ή και μερικούς μήνες, με χρήση πατερίτσας.
Φυσικοθεραπεία: Σταδιακές ασκήσεις βοηθούν στην αποκατάσταση της δύναμης, της ευλυγισίας και της κινητικότητας.
Διαχείριση του πόνου και του οιδήματος: Η εφαρμογή πάγου, η ανύψωση του ποδιού και η λήψη φαρμάκων βοηθούν στον έλεγχο των αρχικών ενοχλήσεων.
Επιστροφή στις δραστηριότητες: Οι φυσιολογικές δραστηριότητες μπορεί να ξαναρχίσουν σε λίγους μήνες, ενώ τα αθλήματα υψηλής έντασης απαιτούν μεγαλύτερο χρόνο ανάρρωσης.

Συμπέρασμα

     Η χειρουργική αντιμετώπιση των καταγμάτων του ποδιού και του ποδοκνημικής είναι ζωτικής σημασίας για τη σωστή επούλωση, την αποκατάσταση της κινητικότητας και κυρίως την αποφυγή δυσάρεστων μη αναστρέψιμων μακροχρόνιων επιπλοκών. Οι εξελίξεις στις χειρουργικές τεχνικές συνεχίζουν να βελτιώνουν τα αποτελέσματα, επιτρέποντας στους ασθενείς να επιστρέψουν στις καθημερινές τους δραστηριότητες με ελάχιστες μακροχρόνιες επιπτώσεις.